Marcel Schonenberg (Beurs van Berlage): ‘We mogen dit jaar blij zijn met een kwart van de omzet’

Bij GreaterVenues Podcast vertellen we graag over alle mooie ontwikkelingen die gebeuren in de locatiebranche. Maar helaas kunnen we in deze ook niet om de minder mooie gebeurtenissen heen. Door de coronamaatregelen worstelen locaties in het hele land om het hoofd boven water te houden. Ondernemers vertellen niet graag dat het slecht met hun bedrijf gaat. Daarom is het extra bijzonder dat we zijn uitgenodigd door één van de meest invloedrijke locaties in ons land om het juist hierover te hebben. Een onthutsend open gesprek met Marcel Schonenberg, directeur van de Beurs van Berlage in Amsterdam.

In 2019 trok ‘De Beurs’ 100.000 bezoekers, waarvan meer dan de helft kwam voor meerdaagse congressen. Met daarbij een flinke spin-off voor de economie, want dat is het mooie aan meerdaagse congressen en internationale congressen. Duizend bezoekers betekent dat er duizend hotelkamers worden geboekt, die vaak ook ergens een hapje buiten de deur eten en de stad bezoeken. Schonenberg: “We hebben de economische spin-off berekend over 2019, van alleen de internationale congresbezoekers: dat is 48 miljoen euro.”

De Beurs van Berlage was, net als vele bedrijven in de sector, goed op weg om een geweldig 2020 te draaien. Maar toen kwam 13 maart. De omzet is na die dag compleet stil blijven staan. “In eerste instantie dachten we dat we misschien een maand dicht moesten en dan wel weer konden opstarten. Nu zijn we een stuk verder en verwachten we van het laatste kwartaal van 2020 ook niet veel meer – en dat is een understatement. We mogen dit jaar blij zijn met een kwart van de reguliere omzet.”

Marcel Schonenberg

Was het mogelijk om de verliezen terug te dringen door te bezuinigen?

“Natuurlijk kunnen we op operationele kosten bezuinigen. Maar, zeker in onze situatie, zijn de vaste lasten significant. Wij zijn eigenaar van een Rijksmonument en hebben te maken met veel vaste lasten, waarvoor we geen subsidies krijgen. We kunnen het onderhoud natuurlijk voor ons uit schuiven, het gebouw stort niet meteen in. Dit jaar zouden we bijvoorbeeld de cementvoegen van het exterieur renoveren, een kostenpost van 1,2 miljoen euro – en dat hebben we uitgesteld. Dat is een grote knop waaraan je kan draaien. Dat neemt niet weg dat we voor dit gebouw nog altijd op zo’n 2,5 miljoen euro aan vaste lasten zitten op jaarbasis. Voor middelgrote bedrijven zoals wij is het geweldig dat er een TVL-regeling is, maar bij ons is het helaas een druppel op de gloeiende plaat. Bovendien zijn de kosten in feite veel hoger dan we nu doen voorkomen, want dat onderhoud moeten we later alsnog doen. Als we dit overleven dan hebben we een flinke inhaalslag te maken in innovaties en het in standhouden van het monument.”

Aan welke knoppen kon u nog meer draaien?

“Personeel is vanzelfsprekend een grote kostencomponent, dus afgelopen zomer vond een reorganisatie plaats. De NOW-regeling heeft dat niet kunnen voorkomen, hoewel we daar dankbaar gebruik van hebben gemaakt. Het geeft ons wel de mogelijkheid om mensen aan boord te houden. We zijn een bedrijf met heel veel specialismen. Om een voorbeeld te noemen, wij merken dat om een goede eventmanager op te leiden in dit bedrijf je vier jaar verder bent, voor je op niveau bent. Die expertise wil je niet zo maar gedag zeggen. Maar ook wij zijn de dans van de reorganisatie niet ontsprongen. We hebben het over 28 procent van de arbeidsplaatsen, van ongeveer 100 medewerkers in eigen dienst. Dat gaat in tranches, we hebben bepaalde vacatures niet ingevuld en contracten niet verlengd. Uiteindelijk hebben we van tien medewerkers, echt via ontslag, afscheid moeten nemen, en dat is kei- en keihard. Sommigen van hen werkten hier al tientallen jaren. Dat gaat niemand in de koude kleren zitten.”

Stoelen op 1,5 meter afstand. Fotocredit: Twycer

Wat betekenen de meest recente maatregelen voor de Beurs van Berlage?

“Eerlijk gezegd was over de laatste maatregelen niemand echt verbaasd, want er is natuurlijk echt iets aan de hand. Hoe verschrikkelijk de maatregelen ook uitpakken voor het bedrijfsleven. Het betekende ook dat we – wat ik hoop – de eerste versie van een ‘routekaart naar herstel’ hebben gezien. Wat mij verontrust is wat deze kaart betekent voor ons soort bedrijven. Er zijn vier stadia te zien van herstel. We zitten momenteel in het laatste stadium voor een volledige lock-down. Als je terugrekent zouden wij in de 2^e fase, bij zo’n 150 tot 250 meldingen per 100.000 inwoners, ons soort bedrijf moeten beperken tot 60 gasten in huis. Ik zeg niet voor niets dat ik hoop dat dit de ‘eerste versie’ is. Wij hebben met de evenementenbranche hard gewerkt om diverse scenario’s te maken, en dat vind je een klein beetje terug in de route kaart. Maar wat wij ook al tijden zeggen is: relateer nou het maximale aantal aanwezigen aan de capaciteit van een venue. Je kunt je voorstellen dat de Johan Cruijff ArenA veel meer mensen op veilige wijze kan huisvesten dan de Beurs van Berlage. En die kan weer meer mensen huisvesten dan een klein theater op de hoek. Dat zien we nog niet terug in de routekaart, en dat vind ik zeer verontrustend. Een tweede dimensie waar rekening mee gehouden kan worden is wat ik maar noem een ‘bonuspuntensysteem’. Je zou als locatie aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen om het risico op besmetting te reduceren, zoals luchtverversing. Voldoe je aan meer van die bonuspunten, dan kan en mag je meer mensen ontvangen.”

Wat heeft de Beurs van Berlage de afgelopen tijd gedaan om bezig te blijven?

“We hebben niet stil gezeten. Analoog aan onze doelstelling, om een paleis van het volk te zijn – een palazzo pubblico, zijn we een eigen zomerprogrammering gaan neerzetten met muziek, kleinkunst, musical, klassiek, en een pop-up restaurant in onze grote, majestueuze zaal. Fantastische initiatieven die onderaan de streep eigenlijk niks opleveren. Maar je houdt daarmee wel de interesse in de markt, de awareness is in stand gebleven. Dat is een bewuste keus, die niet direct iets oplevert, maar hopelijk straks als de markt aantrekt wel.”

Verder moeten we creatief omgaan met ons doel om mensen bij elkaar te brengen. Een van de instrumenten die we tot onze beschikking hebben, is vanzelfsprekend de virtuele ontmoeting. We zijn al heel snel begonnen met het ontwikkelen van hybride concepten. Je kunt bij ons in principe eerst het evenement volledig virtueel doen, en als dan toch meer mag het programma fysiek aanvullen. Om ook virtuele bezoeker echt de beleving mee te geven van de Beurs van Berlage, hebben we de locatie helemaal laten digitaliseren. En hebben we een eigen tv-studio ingericht, samen met onze AV-partner Faber. Vorige week hadden we een event in huis van de Hersenstichting. Dan ben je een virtuele bezoeker, maar je komt echt binnen bij de hoofdentree, wordt ontvangen bij de receptie. De omgeving wordt helemaal gebrand naar het thema van jouw event, je wandelt echt naar de zaal waar het evenement gaat plaatsvinden. En in de pauzes zijn er chatboxen, want dat is natuurlijk waar echt om gaat, het tot stand brengen van ontmoetingen. Hiermee denken we dat we de markt aan ons verbonden kunnen houden.”

Event van Hersenstichting in de nieuwe televisiestudio. Fotocredit: Twycer

Het probleem is natuurlijk: een virtueel event levert de locatie een stuk minder op.

“Eigenlijk gewoon bijna niks. Maar onze strategie is nu om de markt aan ons verbonden te houden. Wanneer de behoefte om elkaar te ontmoeten weer prevaleert dan heb je het concept al klaar. En met al die ruimten die we hebben is het dan redelijk makkelijk verder uit te rollen naar fysieke ontmoeting. Er zal altijd een stukje virtueel blijven bij evenementen. De drempel om voor een congres in het vliegtuig te stappen naar ander continent zal hoger zijn. Maar het zou fantastisch zijn als het business model zo wordt dat je meer virtuele bezoekers kunt trekken, zodat je onder de streep uiteindelijk hetzelfde overhoudt.”

Je hoort mensen wel zeggen: een crisis biedt ook kansen. Geldt dat ook voor de Beurs van Berlage?

“Ik heb op school altijd geleerd dat je een bedrijf start rond een bepaalde markt en een opportunity die je in die markt ziet. Bij ons werkt het iets anders, want we zijn in leven geroepen om een Rijksmonument in stand te houden. Toen wij begonnen in 2009 hadden we redelijk carte blanche om te doen met de Beurs van Berlage wat we wilden. We hadden er een hotel van kunnen maken, een shopping mall, maar in dat proces hebben we ons verdiept in de essentie van het gebouw. Wij zagen al heel gauw dat wat wij nu doen het beste past bij wat de beurs eigenlijk is. Ten eerste is de architectuur zo rigide dat je er geen etages in gaat bouwen of muren doorbreken. Maar je wilt ook eer doen aan een architectonisch meesterwerk, en de rol die Berlage als architect hieraan heeft toegekend: een palazzo pubblico, een paleis voor het volk. Dat gezegd hebbende, probeer je verder maximaal flexibel te zijn en te innoveren. We ontwikkelden een bezoekersapp, om mensen vanaf schiphol al mee te nemen in de logistiek en naar de meest veilige manier om hier te komen. We zijn druk bezig met een verschuiving naar de nationale markt, omdat we verwachten dat men minder snel bereid zal zijn om voor een congres naar een ander continent te vliegen. We doen mee aan kleine, gekke initiatieven. Zo hebben we samen met andere ondernemers rond de dam de Tour DAMUSE geïntroduceerd, waarbij bezoekers bij verschillende locaties rond de Dam een amuse en een kijkje achter de schermen krijgen. De reacties daarop waren fenomenaal. Twee dagen later moesten we het weer annuleren. Ach, wat in het vat zit, dat verzuurt niet. Het houdt echter niet in dat je er een faillissement mee kunt voorkomen.”

Een onderwerp waar je liever niet over nadenkt. Een faillissement van de Beurs van Berlage is toch ondenkbaar?

“Alles is denkbaar. Als je niet meer aan je betalingsverplichtingen kunt voldoen dan is een faillissement denkbaar. Ook bij ons komt qua liquiditeit het eind in zicht. De reden dat we nog niet failliet zijn, is dat we vet op de botten hadden omdat we het een paar jaar heel goed hebben gedaan. Maar het is ook te danken aan de overheidssteun, daar moeten we ook echt niet voor weglopen. En het feit dat we redelijk flexibel met kosten konden omgaan, dat we konden bezuinigen en reorganiseren. Dat we grote investeringen on hold hebben gezet. Dat heeft allemaal meegeholpen om het moment van de waarheid voor ons uit te schuiven. Als wij vanaf zomer 2021 niet gaan zien dat we uit het dal kruipen – en dat zal dan ook heel snel moeten gebeuren – als dat niet gebeurt, dan wordt het heel ingewikkeld. Net als alle anderen in onze branche zijn we in gesprek met banken of zij ons kunnen helpen. Maar ook banken hebben perspectief nodig. Het zou enorm schelen als we ergens de horizon kunnen zien, dan overleven we het wel.”

Is het tijd nog te keren?

“Ja dat denk ik echt wel. Iedereen vindt het geweldig, al die Zoom- en Teamsmeetings en virtuele studio’s. Maar van iedereen hoor je, ‘na de komma’: “maar het haalt het niet bij elkaar echt ontmoeten”. Daar houden wij ons erg aan vast, dat gaat ervoor zorgen dat er herstel komt. Dat fysieke ontmoeten dat gaan we teveel missen. Verder hoop ik echt dat we snel een vaccin hebben. Ik besef me dat dat niet gelijk de oplossing is, want het heeft tijd nodig om dat uit te rollen. En dan is de vraag hoe groot de economische crisis is. Durven mensen nog in het vliegtuig te stappen, mogen ze dat van de werkgever en kunnen ze het betalen? Dat is allemaal moeilijk te voorspellen. Sneltesten, dat kan ook helpen. Als je binnen een uur, of zelfs een kwartier kunt bepalen of iemand besmet of besmettelijk is, kun je op de luchthaven al filteren, of zelfs bij ingang van een venue. Alles wat je kan doen om de drempel te verlagen en het gevoel van veiligheid te vergroten helpt onze branche.”